Vernieuwend onderzoek met glasvezelnet naar geologische breuken in Oost-Brabant

Op 12 mei start het Institute of Geosiences van de Ruhr Universität Bochum, Open Dutch Fiber en het Geopark Peelhorst en Maasvallei een nieuw gezamenlijk onderzoek. Het onderzoek zal naar verwachting meer inzicht geven in de activiteit van het geologische breukenstelsel in de ondergrond. Tot de zomer vindt het onderzoek plaats in het glasvezelnet in de gemeenten Boekel, Gemert-Bakel, Deurne en Land van Cuijk. Als de resultaten succesvol zijn, volgen meer metingen in het Geopark gebied. Alle metingen worden gedaan in ongebruikte kabels van het glasvezelnet.

Figuur traject metingen en breuken in de ondergrond (stip is locatie Bijzonder Brabant waar de bijeenkomst plaatsvindt en de seismograaf ter ijking metingen is gesitueerd).

Het barst hier van de breuken

In het oosten van Brabant en ook in Limburg zitten onder de grond in onze aardkorst breuken. Als gevolg van bewegingen tussen aardplaten (platentektoniek) wordt in de ondergrond druk opgebouwd tussen de verschillende aardplaten. Wanneer de opgebouwde druk groot genoeg is, leidt dat juist op de plek van een breuk tot een natuurlijk aardbeving. In onze regio is de sterkste en bekendste de aardbeving die bij Roermond van 13 april 1992. Deze had een kracht van 5,8 op de schaal van Richter. Afgelopen jaren vonden er regelmatig (gelukkig) slechts lichte aardbevingen plaats zoals bijvoorbeeld op 29 april 2024 in Baarlo (1,2 op de schaal van Richter) en korter gelden op 6 mei jl. in Aarle-Rixtel (1,8 op de schaal van Richter)(bron: KNMI).

De lengte van alle breuken in het Geopark gebied is meer dan 500 kilometer. Lokaal verschilt de samenstelling van de ondergrond doordat de grond over miljoenen jaren afwisselend gedaald en gestegen is. Aan de oppervlakte lijkt ons landschap vlak maar onder de grond is dat allerminst het geval. Grondlagen zijn ten opzichte van elkaar flink verschoven. Dat geeft bijzondere verschijnselen: hoge plekken zijn nat terwijl lage plekken droger zijn met bijzondere natuur tot gevolg maar bijvoorbeeld ook de ontginning van de Peel is hierdoor beïnvloed. Zo zijn de dorpen rondom de Peelhorst al zo’n 1000 jaar geleden ontstaan terwijl de (hoge maar natte) Peelhorst zelf pas vanaf de 19e eeuw ontgonnen werd. Veel van de geschiedenis in het gebied en ons landschap is terug te voeren op het breukenstelsel. Ook bij ons huidig grondgebruik, het bouwen van onze woonwijken, in de landbouw en natuur maken we nog steeds slim gebruik van de geologische effecten.

Samen vernieuwen en slim combineren
Recente ontwikkelingen maken het mogelijk om op innovatieve wijze onderzoek te doen naar activiteit in ondergrondse breuken in de aardkost. Ruhr Universität Bochum heeft hiervoor speciale apparatuur beschikbaar die metingen uit kan voeren over glasvezelkabels die reeds in dit gebied aanwezig zijn. Deze glasvezelkabels zijn onderdeel van het netwerk van Open Dutch Fiber dat is aangelegd om de inwoners van o.a. de gemeenten Boekel, Gemert-Bakel, Deurne en Land van Cuijk van supersnel internet te voorzien. Door enkele ongebruikte vezels beschikbaar te stellen voor dit onderzoek kan over tientallen kilometers nauwkeurig gemeten worden wat er gebeurt in de ondergrond. “Vanuit Open Dutch Fiber werken we graag mee aan dit innovatieve onderzoek. Glasvezel internet is de toekomst en deze nieuwe toepassing benadrukt maar weer dat de mogelijkheden van deze netwerken ongelimiteerd zijn.” aldus Marc de Zoete van Open Dutch Fiber.

Rebecca Harrington (professor Ruhr Universität Bochum): “Het gebied wat we nu onderzoeken is onderdeel van een seismologisch actieve regio, bekend om de vele aardbevingen. In ons werk passen we nieuwe technieken toe met glasvezelnetwerken die doorgaans voor internet en televisie worden gebruikt. Ook gebruiken we traditionele seismografen om de geologische breuken in de ondergrond en aardbevingen die daar plaatsvinden te onderzoeken.”

Meer over het Geopark Peelhorst en Maasvallei

Het Geopark Peelhorst en Maasvallei is een samenwerking tussen 9 gemeenten in Oost-Brabant en Noord-Limburg, provincies Limburg en Noord-Brabant en waterschappen Limburg en Aa en Maas. De samenwerking is gericht op het zichtbaar maken van alles wat het ondergrondse breukenstelsel zo bijzonder maakt. Dat doen we met nieuwe fiets- en wandelroutes, het herstel van wijst en peelvenen, het beschermen van de breuken in de ondergrond, de organisatie van lezingen, excursies en Webinars, het initiëren van lokale initiatieven en wetenschappelijk onderzoek. Onderliggend internationaal onderzoek zal bijdragen aan het behalen van de Unesco Geopark-status.