ondergrondse waterval – Deurne

De Peelrandbreuk loopt over het perceel van boer Henk Kerkers aan de Breemortelweg in Deurne. De breuk veroorzaakt een plotseling hoogteverschil in het grondwaterpeil, die kan oplopen tot ondergrondse waterval van wel 4 m. Boer Henk heeft een creatieve manier bedacht om de Peelrandbreuk en het effect van de breuk op de grondwaterstand op zijn terrein te laten zien: hij heeft een cortenstalen wand laten plaatsen ten hoogte van de breuk, waardoor duidelijk is te zien dat het grondwater aan de hoge zijde een stuk hoger staat.

De Peelrandbreuk heeft vele kenmerken boven en beneden het maaiveld, zo is bijvoorbeeld een glooiend verschil in maaiveldhoogte voor en na de breuk zichtbaar. Ook de vegetatie is op sommige plaatsen verschillend boven en beneden de breuk. Een belangrijke, minder goed zichtbaar kenmerk van de Peelrandbreuk is het verschil in grondwaterstand boven en beneden de breuk. Boven de breuk (de horst) zijn de grondwaterstanden hoog en beneden de breuk (de slenk) laag. De breuk vormt een barrière in de ondergrond, waardoor het grondwater bovenstrooms van de breuk wordt opgestuwd. Terwijl het maaiveld boven de breuk vaak hoger ligt, geldt hier: hoog = nat en laag = droog.

De Peelrandbreuk ligt ín de groentetuin van boer Kerkers. Tot 2019 was daarvan niet veel meer te zien dan een bordje langs het pad ‘Peelrandbreuk’, want aan maaiveld is de breuk niet zichtbaar. De Peelrandbreuk blijkt zich onder de grond echter duidelijk te manifesteren. In de groentetuin ligt namelijk een ondergrondse waterval die kan oplopen tot wel 4 m hoog (of, onder de grond, diep). Bij boer Henk is daarop het idee geboren om de “ondergrondse waterval” zichtbaar te maken.

Inmiddels is het bedrijf ‘Bijzonder Brabants’ nog bijzonderder, want op het bedrijf is de Peelrandbreuk nu ook echt zichtbaar. Een stalen plaat markeert de Peelrandbreuk en het grote verschil van de grondwaterstand aan beide zijden van de breuk.
Ter hoogte van de breuk is een stalen plaat de grond in gewerkt. Boven de breuk, met haar hoge grondwaterstand, is de bodem intact gebleven en beneden de breuk is een deel tegen de breuk/stalen plaat ontgraven. Op de plaats van de ontgraving sta je beneden de breuk een stuk lager en kijk je tegen de breuk aan. In de stalen plaat zitten gaten waarop het wijst water uit stroomt/sijpelt: je staat daar eigenlijk in de waterval!

Rondom de zichtbare ondergrondse waterval is een informatief en educatief landschap aangelegd met beplanting, die kenmerkend is bij de Peelrandbreuk aan horst en slenk zijde. Naast informatieborden over de Peelrandbreuk, zijn er ook verschillende bodemprofielen (lakprofielen) te zien van de ondergrond ter plaatse en is er een levensgrote dwarsdoorsnede ( 6 x 1,5 m) over de breuk heen zichtbaar.

Zowel op de horst als de slenkzijde is een put gerealiseerd met putringen. Aan de binnenzijde is een meetschaal aangebracht, waarop de werkelijke grondwaterstand te zien is. Op die manier kan men met eigen ogen aanschouwen, wat het enorme grondwaterverschil is.

Bezoekers kunnen hier als volgt de geheimen van de Peelrandbreuk ontdekken:

• Op dinsdag, woensdag en donderdagmiddag kan de ondergrondse waterval op de Peelrandbreuk bezocht worden op eigen gelegenheid. In het Peelrandbreuklandschap staan een viertal infoborden met uitleg.
• Op een aantal vastgestelde data in het jaar wordt een lezing gegeven over de Peelrandbreuk met een rondleiding door de tuin langs de  kenmerkende zichtbare Peelrandbreuk objecten.
• Groepsarrangementen met lezing en rondleiding om de Peelrandbreuk te ontdekken.
• Erkende gidsen van VVV, Heemkunde, IVN , Staatsbosbeheer, scholen en Geopark organisatie kunnen de Peelrandbreuk bij Bijzonder Brabants bezoeken en groepen rondleiden. Afspraken worden vooraf in overleg gemaakt over tijdstip en vergoeding.
• Educatieprogramma’s voor scholieren.

Voor meer informatie en reserveren, klik je op de button ‘lees meer over deze hotspot’.